Endometrioza depresja – te dwa terminy mogą wydawać się niepowiązane, ale badania naukowe pokazują, że mają ze sobą więcej wspólnego, niż mogłoby się wydawać. Przewlekły ból związany z endometriozą często prowadzi do depresji i stanów lękowych, tworząc złożoną sieć wzajemnych zależności między zdrowiem fizycznym a psychicznym. W tym artykule przyjrzymy się, jak te stany wpływają na siebie nawzajem, jakie są ich przyczyny i jakie wsparcie jest dostępne dla kobiet zmagających się z tą chorobą.
Endometrioza i stan psychiczny – depresja, stany lękowe, ból
Endometrioza, depresja, stany lękowe… Czy te stany mają ze sobą coś wspólnego? Jak się okazuje, tak. Poszukałam informacji i odkryłam, że istnieją nawet badania naukowe na ten temat. Wyniki tych badań są z jednej strony dość oczywiste, a z drugiej szokujące.
To, co wydaje się oczywiste, to fakt, że przewlekły ból może prowadzić do depresji i stanów lękowych. Co jest natomiast tak szokujące? Skala. Co ciekawe, działać to może też w drugą stronę… Ale o tym później.
Być może zdziwisz się, bo endometrioza to przecież choroba ciała. Jednak jej ślady odbijają się także na zdrowiu psychicznym. Kobiety, cierpiące na przewlekły ból oraz inne objawy, często ograniczają swoje życie towarzyskie. Relacje przyjacielskie, zawodowe, a także związki i małżeństwa cierpią na tym. Brak wsparcia i zrozumienia w chorobie również może przyczyniać się do pogorszenia stanu psychicznego.
Endometrioza to często walka z niepłodnością i bolesnym współżyciem, a nie wszystkie pary przechodzą tę próbę. Niestety, jeśli kobieta nie może poradzić sobie z bólem lub dotychczasowe sposoby przestają działać, ból staje się jeszcze bardziej przerażający.
Gdy nie możemy sobie poradzić z bólem, czujemy się gorzej psychicznie. Ciągłe uczucie zagrożenia, niepewna przyszłość, lęk o zdrowie… Na stan psychiczny może wpływać również fakt, że diagnoza często jest postawiona po latach walki i udowadniania, że coś nam dolega. Czasami musi minąć nawet dekada, zanim zostaniemy prawidłowo zdiagnozowane.
Endometrioza to nie tylko choroba ciała, ale i duszy. Wymaga kompleksowego wsparcia, aby kobiety mogły sobie radzić zarówno z bólem fizycznym, jak i psychicznym. A nasz stan psychiczny i depresja mogą też wpływać na ból w endometriozie.
Endometrioza, depresja i stany lękowe – statystycznie
| 16,7% pacjentek* zgłaszało depresję (od ciężkiej do umiarkowanej) |
| 10,7% pacjentek* zgłaszało zaburzenia lękowe (od ciężkich do umiarkowanych) |
| 31,3% pacjentek* miało objawy depresji (łagodna) |
| 30,7% pacjentek* miało objawy lęku (łagodniejsze) |
Badanie: Lisa Katharina Schute (2011).
Endometrioza a ryzyko zaburzeń nastroju, stanów depresyjnych i innych
Stwierdzono, że osoby dotknięte endometriozą mają zwiększone ryzyko rozwoju zaburzeń depresyjnych, lękowych, chorób związanych ze stresem, a także uzależnień od alkoholu, narkotyków czy ADHD w porównaniu z populacją ogólną.
Jednocześnie naukowcom udało się udowodnić, że kobiety z zaburzeniami nastroju, depresyjnymi, lękowymi, związanymi ze stresem, zaburzeniami odżywiania, zaburzeniami osobowości i ADHD mają zwiększone ryzyko późniejszego rozwoju endometriozy. O czynnikach zachorowania na endometriozę pisałam we wpisie Endometrioza – kto choruje? Jakie są czynniki ryzka?
Kobiety z endometriozą są narażone na większe obciążenie psychiczne, zwłaszcza jeśli cierpią na przewlekły ból. Im większe są trudności w codziennym funkcjonowaniu spowodowane bólem, tym większe jest to obciążenie.
Dwukierunkowy mechanizm: stany zapalne a depresja
Relacja między stanami zapalnymi a depresją jest dwukierunkowa i wzajemnie się nasilająca. Badania w tym obszarze są wciąż rozwijane.
Jak stany zapalne wpływają na depresję?
Dwukierunkowe działanie między stanami zapalnymi a depresją jest złożonym i dynamicznym procesem, w którym oba te zjawiska wzajemnie na siebie wpływają i wzmacniają swoje negatywne skutki.
Podczas stanów zapalnych organizm produkuje cytokiny prozapalne, takie jak interleukina-1 (IL-1), interleukina-6 (IL-6) i czynnik martwicy nowotworów alfa (TNF-α). Cytokiny te mogą przenikać przez barierę krew-mózg lub oddziaływać na nerwy komunikujące się z mózgiem.
Te cytokiny wpływają na metabolizm neurotransmiterów, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina, które odgrywają kluczową rolę w regulacji nastroju. Zmniejszenie dostępności serotoniny może prowadzić do objawów depresji.
Cytokiny mogą również aktywować oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), co prowadzi do zwiększonego wydzielania kortyzolu. Chronicznie podwyższony poziom kortyzolu jest związany z depresją.
Długotrwałe stany zapalne mogą prowadzić do neurodegeneracji, pogłębiając objawy depresji poprzez uszkodzenie struktur mózgu odpowiedzialnych za regulację nastroju, takich jak hipokamp.
Jak depresja wpływa na stany zapalne?
Osoby z depresją często wykazują podwyższony poziom cytokin prozapalnych. Mechanizmy tego zjawiska nie są do końca jasne, ale mogą obejmować stres psychologiczny, dysfunkcję osi HPA oraz zmiany w mikrobiomie jelitowym.
Depresja może prowadzić do zwiększonego stresu oksydacyjnego, co z kolei indukuje reakcje zapalne.
Często wiąże się z niezdrowym stylem życia, takim jak brak aktywności fizycznej, niezdrowa dieta, palenie papierosów czy nadużywanie alkoholu. Te czynniki mogą dodatkowo zwiększać stany zapalne.
Depresja może również wpływać na skład mikrobiomu jelitowego, co prowadzi do dysbiozy i dalszego nasilania stanów zapalnych.
Endometrioza, depresja - Psychoterapia to nie wstyd
Aby pomóc sobie w chorobie i w trudnej sytuacji, w jakiej stawia nas endometrioza, warto rozważyć wizytę u psychoterapeuty. Pamiętaj, że Twoje zdrowie psychiczne jest równie ważne. Depresja, stres, stany lękowe – to wszystko może wpływać na dalszy rozwój choroby.
Wizja operacji, walka z niepłodnością i wiele innych trudności, jakie napotyka się podczas życia z endometriozą, mogą powodować lęk. Zadbanie o swoje zdrowie psychiczne jest niezbędne do ogólnie pojętego zdrowia oraz do zmierzenia się z chorobą, jaką jest endometrioza.
O zdrowiu psychicznym możesz przeczytać więcej we wpisach przygotowanych wraz z psychoterapeutką Małgorzatą Orzeł – przejdź do wpisów ze specjalistami klikając tutaj.
- Psychiatric comorbidity among women with endometriosis: nationwide cohort study in Sweden. Menghan Gao, MSc, Ilona Koupil, MD, DSc, Hugo Sjöqvist, MSc, Håkan Karlsson, PhD, Sujata Lalitkumar, MD PhD, Christina Dalman, MD PhD, Kyriaki Kosidou, MD PhD, 2020.
- Psychische Auswirkungen von Endometriose. [Psychische Auswirkungen – Endometriose Vereinigung Deutschland e.V. (endometriose-vereinigung.de)]
- Endometriose – Psychische Belastung von Betroffenen. Johanna Netzl, Wolfgang Ihle, Barbara Voigt, Jalid Sehouli, Sylvia Mechsner, Charité Berlin, 2020).
