Jak objawia się endometrioza u nastolatki? Czy objawy są inne niż w przypadku dorosłych kobiet? Jakie są czynniki ryzyka? Objawy endometriozy mogą pojawić się już z pierwszą miesiączką (choć nie zawsze tak jest). Świadomość o endometriozie powinny mieć nie tylko dziewczęta, ale także rodzice i nauczyciele.
Endometrioza u nastolatki - objawy
Endometriozę należy podejrzewać u nastolatek, u których ból przewlekły w miednicy mniejszej i bolesne miesiączki nie ustępują mimo stosowania leczenia niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i złożoną antykoncepcją hormonalną.
Najczęstsze objawy endometriozy u nastolatki to:
- bolesne miesiączki,
- bóle w podbrzuszu między miesiączkami, przewlekły ból w miednicy mniejszej,
- obfite miesiączki,
- nieregularne cykle,
- plamienia przedmiesiączkowe,
- nudności, wymioty, biegunki, zaparcia, bóle głowy podczas miesiączki,
- ból podczas oddawania moczu i wypróżnień.
W przeglądzie z 2020 r. naukowcy przeanalizowali badania oceniające ponad 1000 nastolatkek z bólem miednicy. Lekarze zdiagnozowali endometriozę u 64% uczestniczek badania. Doszli do wniosku, że u nastolatek z bólem miednicy występuje duża częstość występowania endometriozy. Zauważyli również, jak ważne jest wczesne rozpoznanie objawów. Ponieważ endometrioza jest stanem, który postępuje w czasie, wczesne leczenie może zapobiec jej dalszemu rozwojowi.
Czynniki ryzyka i diagnostyka
Każda osoba z macicą może mieć endometriozę. Istnieją niektóre czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na tą chorobę. Są to:
- rozpoczęcie miesiączki przed 11 rokiem życia,
- historia endometriozy w rodzinie,
- krótkie cykle miesiączkowe,
- wady rozwojowe narządów płciowych.
Jeżeli jest historia endometriozy w rodzinie, powinno się obserwować nastolatkę oraz uświadomić ją o objawach endometriozy. Wczesne wykrycie pozwoli wprowadzić czynności, które mogą znacząco spowolnić rozwój choroby.
W przypadku pojawienia się objawów należy udać się do ginekologa dziecięcego (oczywiście w zależności od wieku dziewczynki), który ma pojęcie o endometriozie.
Lekarz wykona USG, badanie ginekologiczne, w niektórych uzasadnionych przypadkach może być zlecony rezonans. Małe zmiany endometrialne mogą być niewidoczne, dlatego diagnostyka u nastolatek nie jest prosta. W szczególnych przypadkach, gdy dziewczynka nie reaguje na leczenie farmakologiczne, wykonuje się laparoskopię.
U kobiet dojrzałych, które chorują od wielu lat, często postawienie diagnozy jest prostsze, między innymi ze względu na to, że choroba jest już bardziej zaawansowana i są np. duże guzy. Jednak nie oznacza to, że z diagnostyką powinno się czekać.
Endometrioza w szkole - endodziewczyny
Rozmawiałam z kobietami, które doświadczały objawów endometriozy w szkole, na temat tego jak wówczas funkcjonowały. Sama też obserwowałam jako nauczycielka, co się dzieje, gdy uczennica doświadcza wyjątkowo bolesnych miesiączek. Co można zaobserwować i co się powtarza w wielu przypadkach?
Nieobecności
- Zwalnianie się z lekcji wychowania fizycznego w czasie miesiączki (przeczytaj też: endometrioza i wychowanie fizyczne) i długie zwolnienia z wychowania fizycznego (nawet ponad tydzień w miesiącu).
- Zwalnianie się z innych lekcji do domu z powodu miesiączki, bólu brzucha.
- Nieobecność przez cały dzień lub kilka dni z powodu bóli miesiączkowych, przewlekłych bóli brzucha/miednicy mniejszej – uczennica nie jest w stanie przyjść do szkoły.
Powroty ze szkoły
- Zdarza się, że nastolatkę do domu muszą odprowadzać koleżanki, bo z powodu bólu nie może sama pójść. W takich przypadkach dziewczynkę odbierają też często rodzice w trakcie zajęć lub po nich. Słyszałam również historię, kiedy nauczycielka zamówiła uczennicy taksówkę do domu.
Wycieczki szkolne
- Podczas wycieczki szkolnej z powodu silnego bólu nastolatka zostaje w pokoju/autokarze, nie jest w stanie uczestniczyć w zajęciach zorganizowanych gdyż ból uniemożliwia jej funkcjonowanie – podczas wycieczek mogą to zauważyć nauczyciele, ponieważ są wtedy przez cały dzień z uczennicami.
- Dziewczynka nie bierze w ogóle udziału w wycieczce, bo obawia się bólu w trakcie, a w szkole zaobserwowano już np. nieobecności, zwolnienia, częste wizyty u pielęgniarki.
Relacja z rówieśnikami
- Ograniczenie kontaktów z rówieśnikami – najpierw mogą się pojawiać pojedyńcze sytuacje, gdy dziewczynka rezygnuje z wyjść z koleżankami/kolegami z powodu bólu. W obawie przed nagle mogącym pojawić się bólem może coraz bardziej ograniczać kontakty, a następnie rówieśnicy przestają ją zapraszać, bo i tak się z nimi nie spotyka.
"Proszę Pani, ale ona zawsze tak ma"
Kiedy inne uczennice same przyznają, że ich koleżanka “zawsze tak ma” i żeby nie napisać “taka jej uroda”, to znak, że to nie jest normalne. Nastolatka z silnymi bólami wyróżnia się tym na tle swoich koleżanek, co powinno skłonić do podjęcia diagnostyki.
Co endonastolatka zawsze ma przy sobie?
- Tabletki przeciwbólowe.
- Spodnie na zmianę (na wypadek, gdyby okres był tak obfity, że przeciekłaby jej podpaska w szkole).
Zdarza się, że do szkoły wzywane jest pogotowie, ponieważ tabletki przeciwbólowe nie pomagają, a nikt nie wie, co dolega nastolatce. Dziewczynka z endometriozą może często zgłaszać się do pielęgniarki z powodu bóli menstruacyjnych i bóli w miednicy mniejszej, ale również z mdłościami, bólami głowy, bólami brzucha, biegunkami.
Źródła:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/endometriosis-in-teens#in-teenagers
Endometriosis Resources for Teenagers
https://www.childrensmercy.org/departments-and-clinics/gynecology/endometriosis-in-teens/
